ՀՀ քաղաքացիական ավիացիայի գլխավոր վարչության նախկին պետ Արտյոմ Մովսիսյանը Tert.am-ի հետ զրույցում անդրադառնում է ավիացիայի խնդիրներին և իր՝ Արաբկիրից ռեյտինգային ընտրակարգով առաջադրվելու պատճառներին:
-Դուք Արաբկիրից ռեյտինգայինով ընտրակարգով մասնակցելու եք, Դուք հանրապետակա՞ն եք և ինչո՞ւ որոշեցիք առաջադրվել:
-Ես Հանրապետական կուսակցության անդամ չեմ, բայց ողջ ժամանակահատվածում աջակից եմ եղել և կարծում եմ, որ պետք է շնորհակալ լինեմ Հանրապետական կուսակցությանն ինձ առաջադրելու համար: Ինչու որոշեցի... Նախ, դա որոշել եմ մինչև ավիացիայից դուրս գալը՝ դեռևս անցած տարվա փետրվարին, երբ արդեն մի մեծ հեղափոխություն էր եղել, մենք մտածողություն էինք փոխել, խորհրդարանական կառավարման էինք անցել: Ճիշտ է՝ շատերը դա չէին էլ զգում ու գուցե մինչ օրս էլ չեն զգում, բայց դա իրականություն է: Եվ Ազգային ժողովում այսօր, կարծում եմ, որ շատ ավելի արդյունավետ կարելի է խնդիրները լուծել: Եվ դրանից բացի այս ժամանակահատվածում ընտրեցի բիզնես ճանապարհ, ուզեցի, որ պետական աշխատանքն ինձ չխանգարի բիզնեսով զբաղվելու համար: Իսկ Ազգային ժողով, քանի որ ոչ միայն Մովսիսյան Արտյոմը, այլ մեր Մովսիսյանների ընտանիքը միշտ ակտիվ է եղել քաղաքականության մեջ: Եվ ընտանիքով մտածում ենք, որ մենք անպայման երկրի կայացման որոշումներին պետք է մասնակից լինենք: Ես կարծում եմ, որ շատ կարևոր է ոչ միայն լինել ադմինիստրատիվ աշխատող, որը խնդիրներին նայում է վարչական տեսանկյունից, այլև որպես բիզնեսմեն, որովհետև պետական աշխատանքի մեջ, մարդը, ով ուզում է լինի, ինքն աստիճանաբար ինքն իրենից հեռանում է:
-Դուք պետական պաշտոնյա եք եղել երկար տարիներ, ինչպե՞ս բիզնես հիմնեցիք: Այսինքն՝ հարցեր են առաջանում:
-Սիրով պատասխանեմ այդ հարցերին. ասեմ, որ առաջարկը մեր բանկերից եմ ստացել: Այսինքն՝ եղել է ամբողջությամբ գրավադրված գույք, ինվեստիցիոն ֆինանսավորումն ամբողջությամբ՝ 100 տոկոսով եղել է բանկերի կողմից, ես ինքս անգամ 1% չեմ ֆինանսավորել: Պարզապես ես ունեցել եմ բանկերի աջակցությունը. նախկինում աշխատելով իմ հետ, այդ բանկերը գնացին այդ քայլին՝ իմանալով իմ կառավարչական հմտությունները: Եվ ես նմանատիպ առաջարկ ստացա ու այն իմ համար ընդունելի էր: Այնպես որ աշխատելու եմ և ժամանակի ընթացքում այդ գումարը բանկերին վերադարձնեմ:
-Կարո՞ղ եք ասել՝ ինչ բիզնեսի մասին է խոսքը:
-Խոսքը «Գետամեջի» թռչնաբուծական ֆաբրիկայի մասին է:
-Դառնանք ավիացիային. վարչապետը վերջերս հայտարարեց, որ 61 ավիաընկերության հրավիրել է հայկական շուկա: Ի՞նչն է պատճառը, որ ՀՀ-ից հեռացան մի քանի հայտնի ընկերություններ, և այս ոլորտում վակուում է:
-Ցանկացած ավիաընկերության մուտքը խրախուսելի է, և դրա համար պետք է աշխատանք տանել: Այսինքն՝ վերջին 3 տարիներին, մինչև իմ աշխատանքից դուրս գալը մեծաքանակ ավիաընկերությունների, ավիացիոն իշխանությունների աշխատանք տարվել է: Եվ մեզ համար շատ կարևոր է այդ քայլն անելը, այդ ազդակն ուղարկելը, որ մենք պատրաստ ենք բաց, ազատ համագործակցության: Դրա համար վարչապետի այդ քայլը շատ լավ եմ գնահատում և կարծում եմ՝ նաև ժամանակին ու տեղին է: Դա պետք է պարբերաբար արվի, ոչ թե հիմա: 2013-ից, սակայն, այդ քայլերը մենք սկսել ենք անել, և հիմա կարծես ծավալն ավելանում է: Ճիշտն ասած` վիճակագրությանը ծանոթ չեմ՝ քանի ավիաընկերություն է արձագանքել: Բայց կարող եմ ասել, որ նախկին տարիներին էլ այդ արձագանքները ակտիվ չեն եղել՝ շուկայի եկամտաբերության հետ կապված գնահատականների և ռիսկերի գնահատման առումով: Որոշակի առումով՝ նաև «բաց երկնքի» քաղաքականության, որովհետև այն ավիաընկերությունների կողմից ռիսկային է դիտվում, քանի որ բաց երկնքի քաղաքականությունը ներառում է ոչ կանոնակարգված հարաբերություններ` թռիչքների թույլտվություններ, ծավալներ: Անձամբ իմ փորձով կարող եմ ասել, որ հիմնական պատճառը իրենց կողմից զգուշավորությունն է: Ենթադրենք եկան, մեկ տարի ծանր ու հետևողական աշխատանք իրականացրին, ի՞նչ է լինելու: Եվ ասեմ, որ ավիաընկերությունները նայում են տվյալ երկրի օրենսդրական կարգավորումները, տվյալ շուկան և քաղաքական իրավիճակը: Ես կարծում եմ՝ քաղաքական իրավիճակի, շուկայի և օրենսդրական կարգավորումների առումով բավականին լավ վիճակում ենք: Օրենսդրական կարգավորումները բավականին բաց հնարավորությունները տվել են՝ ինչպիսի ծավալներով և քանակներով ցանկանում ես, կարող ես մեր շուկա մուտք գործել: Շուկան արդեն երկու միլիոնից ավելի ուղևորափոխադրումներ ունի, ինքը բավականին լավ շուկա է, իսկ քաղաքական դաշտը միշտ կայուն է։ Այս ամբողջ ժամանակահատվածում՝ 10-15 տարի, մենք ունեցել են գործընկերներ, և բոլորը իմացել են, որ մենք վստահելի գործընկերներ ենք որպես կառավարություն, որովհետև կառավարությունն այն խոսքերը, այն ազդակները, որոնք ուղարկել է օտարերկրյա ընկերություններին, միշտ պաշտպանել է:
-Իսկ ինչո՞ւ են շարունակում ավելի շատ թռնել Վրաստանից:
-Այդ վիճակագրությունը մի քիչ այլ է, չնայած ես կարող է այսօր սխալ թվեր իմանամ, քանի որ 6 ամսից ավելի է՝ վերլուծություններին չեմ հետևում։ Վրաստանը միշտ քննարկման թեմա է եղել, բայց ուզում եմ ասել, որ վրացական բոլոր օդանավակայանները իրար հետ մեր Զվարթնոց օդանավակայանի փոխադրման չափ են, այսինքն՝ Վրաստանը աճի բավականին շատ տեղեր ունի՝ հավասարվելու հայկական շուկային: Վրացական շուկան դեռ նոր է հասնում հայկականին: Երբ մենք տարիներ առաջ ունենում էինք 15-18 տոկոս ուղևորափոխադրումների աճ, այնտեղ չկար այդ աճը, հիմա վրացական կողմից է այդ աճը գալիս: Իսկ ի՞նչ է նշանակում՝ Վրաստանով գնալ: Շուկաները տարբեր են, եթե Ռուսաստանի հետ համեմատենք, ապա ես չեմ կարծում, որ դեպի ՌԴ կգնան Վրաստանով, իսկ եթե վերցնում ենք դեպի Եվրոպա, ապա կան կոնկրետ պահանջարկներ. ազգաբնակչության մոտ ինչ պահանջարկ կա, կախված է արտաքին սփյուռքից, տնտեսական կապերից:
-Բայց դեպի Եգիպտոս էլ, օրինակ, Վրաստանից ավելի մատչելի է:
-Հիմա, Ձեր կարծիքով, ես պաշտպանվելու խնդիր չունեմ, չէ՞: Ասեմ էկոնոմիկական մի փոքր բանաձև, որ իմանաք, որ դա էլ է իր մեջ որոշակի խորամանկություն պարունակում: Ավիաընկերությունները, որպես կանոն, 100 տոկոս ծանրաբեռնվածությամբ չեն թռնում, այսինքն` բավականին դատարկ տեղեր են լինում։ Հիմա այդ ավիաընկերությանը կարող է ձեռնտու լինել, որ թեկուզ էժան վաճառի՝ թեկուզ 30 եվրոյով, քան թե դատարկ օդը տեղափոխի, հետևաբար կարող է այդքան լինել, բայց քանի՞ հատ: Կարող են լինել մինչև 15 հատ թեթև ծանրաբեռնվածությամբ տեղեր:
Այնպես որ, եկեք նայենք մեր ուղևորափոխադրումների ծավալը, ես էս տարի բացակայել եմ, բայց էլի ուղևորափոխադրումների մեծ ծավալներ կան, կա աճ ու փոխադրումների ավելի մեծ ծավալ, քան Վրաստանից: Ինչը, համարում եմ, որ մեր կառավարության հետևողական աշխատանքի արդյունք է: Եվ հետո նաև հաշվի առեք, որ Վրաստանից (Երևան) մեկ տոննայի վրա մոտ 150 դոլար վառելիքի արժեք է ավելանում: Ես չեմ ուզում արդարացնել ամեն ինչը, ինչը չեմ ձգտել անել նաև իմ աշխատած տարիներին, պարզապես համարում եմ, որ մենք ունենք բավականին նորմալ դաշտ, պետք է շատ հետևողական աշխատենք ու ամեն դետալի հարցում լինենք բծախնդիր:
-Իսկ կարծո՞ւմ եք, որ մեզ հայկական ավիափոխադրող է պետք:
-Ես միշտ համոզված եմ եղել, որ մեզ մոտ հայկական ավիափոխադրող պետք է, ինձ համար շատ կարևոր է եղել այդ գաղափարը, չեմ ուզում արդարացնել, թե ինչու չի ստացվել։ Եղել են ավելի շատ արտաքին գործոններ, որոնք չեն նպաստել հայկական փոխադրողի կայացմանը: Բայց հայկական փոխադրողի հետ կապված մենք չպետք է ասենք, որ Հայաստանում բաց երկնքի քաղաքականություն պետք չէ, մենք պետք է բաց երկնքի քաղաքականություն անպայման տանենք և հայկական փոխադրողներին աջակցենք, ձեռք մեկնենք։ Նաև՝ տնտեսական այնպիսի բանաձևեր անենք, որ կառավարությունը, ոչինչ, թող ինքը պատվերներ տա հայկական փոխադրողին այս ուղղությունները զարգացնելու հետ կապված: Պարզապես մենք պետք է տեսնենք, թե որքան էֆեկտիվ կարող է լինել անուղղակի հայկական փոխադրողը մեր տնտեսության համար: Բայց դա պետք է հստակ հաշվարկով անել, սիրողական մակարդակով չպետք է անել:
-Արտաքին գործոններ ասելով՝ նկատի ունեք Ռուսաստանի ավիաընկերությունների ագրեսիվ քաղաքականությո՞ւնը։
-Իրենք միայն հայկականի հետ կապված չէ, որ կարող են ագրեսիվ լինել, իրենք իրար նկատմամբ էլ են շատ ագրեսիվ: Եվ քանի գնա՝ մեծանալու է, քանի որ մրցակցային դաշտն անսպառ չի, և գալիս է մի պահ, որ պետք է ուղղակի ագրեսիվ լինել: Ես ասում եմ այն պատճառը, որ իմ մոտ չստացվեց։ Ես, հայկական ավիափոխադրողի ջատագով լինելով, չկարողացա: Ես կարծում եմ, որ դա մենակ ոչ թե իմ ուժերի խնդիրն էր, այլ արտաքին գործոնների: Եվ կարծում եմ՝ սա միայն մեր ավիացիայի ղեկավարի միջոցներով չէ, որ պետք է արվի: Դա պետք է լինի համընդհանուր: Նույնիսկ՝ դրա պատասխանատվությունը պետք է ԱԺ-ն վերցնի իր վրա, եթե մենք որոշում ենք, որ պետք է ունենանք հայկական փոխադրող: Եվ կարծում եմ, որ ընդդիմադիր դաշտն էլ պետք է մասնակից լինի բաց քննարկումների, որոնք էլ պետք է որոշեն ինչ-որ մի բան: Կրկնում եմ՝ բոլորով:
↧
Ազգային ավիափոխադրող ունենալու պատասխանատվությունն իր վրա պետք է վերցնի ոչ միայն կառավարությունը, այլև ԱԺ-ն. Ա. Մովսիսյան
↧